روش علمی حل مسئله

راههای حل مسئله

راههای مختلفی برای حل مسئله وجود دارد که برخی از آنها به شرح زیر
 است :

حل مسئله از طریق آزمایش و خطا

چنانچه با مسئله‌ای روبرو شویم که برای حل آن ، قاعده و اصول از پیش شناخته شده‌ای در اختیار نداشته باشیم ، آن را از طریق آزمایش و خطا حل می‌کنیم و بعنوان
 مثال ، چنانچه برای نخستین بار بخواهیم با دسته کلیدی که تعداد زیادی کلیدهای شبیه به هم دارد ، قفلی را باز کنیم ناچار باید با آزمایش و خطا ، یک یک کلیدها را امتحان کنیم تا به کلید اصلی برسیم . روش آزمایش و خطا قاعده و اصول معینی ندارد و موجب اتلاف وقت می‌شود تنها چیزی که از این رهگذر می‌آموزیم حل همان یک مسئله است ؛ اما قاعده‌ای فرا نمی‌گیریم که بتوانیم آن را برای حل سایر مسائل تعمیم دهیم .

حل مسئله از طریق بینش و شناخت

هنگامی که عناصر و روابط مربوط به یک مسئله برای انسان شناخته شده باشند ، می‌توان آن را از طریق بینش و شناخت حل کرد . روش حل مسئله از طریق بینش به کشف قواعد و الگوی روابط و یا اصولی که در مسئله نهفته است ، دلالت دارد و به محض اینکه عوامل مذکور شناخته شوند ، مسئله مستقیماً حل خواهد شد. رفتار توأم با بینش دارای دو شرط است :

1.           باید اصول اصلی شناخته و فهمیده شوند  

2.          منابع و وسایل موجود تغییر یابند و یا انطباق داده شوند تا حل مسئله از طریق بینش عملی گردد .

مثال : فرض کنیم که یک پیام سری با این ارقام ( ۴-۴۰-۸-۴۰) ارسال شده است   برای حل این مسئله باید بدانیم ارقامی که به کار رفته اند ، چه ارتباطی با حروف الفبا دارند . وقتی کشف می‌کنیم که ارقام مزبور به ترتیب حروف ابجد هستند ، از طریق بینش ، مفهوم آن را دریافت و در حقیقت آن را حل می‌کنیم .

حل مسئله با روش تحلیلی

تحلیل تدریجی و گام به گام در جهت رسیدن به حل مسئله به فهم کامل کلیه مراحل و روابط مربوط نیاز دارد . این روش آمیزه‌ای از روش آزمایش و خطا ، بینش و تفکر منطقی است . بسیاری از مسائل هندسی به این گونه حل می‌شوند . در سطوح بالاتر ،‌احتمالاً این روش همان روشی است که دانشمندان در برخورد با مسئله در پیش می‌گیرند . معمولاً دانشمندان برای حل مسائل پیچیده ، آنها را توصیف می‌کنند ؛ علت پدیده‌ها را تشریح می‌نمایند و درباره‌ی پدیده ها به پیشگویی می‌پردازند .

مانند :

۱- چگونه می‌توان از تکثیر و انتشار باکتری ها جلوگیری کرد ؟

۲-   چه عواملی باعث فرسایش خاک می شوند ؟

 

مدلهای مختلف حل مسئله :

برای روش حل مسئله ،‌ مدل‌های متفاوتی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها را جان دیویی و جورج پولیا  عنوان کرده‌اند .

مراحل روش حل مسئله مبتنی بر الگوی جان دیویی

1-     مشخص کردن مسئله

در این مرحله ، تمام ابعاد مسئله تعیین و به فراگیرندگان تفهیم می‌شود .

2-   جمع آوری اطلاعات براساس ساخت فرضیه

یک سلسله اطلاعات زمینه‌ای جمع آوری می‌گردد و فرضیه براساس آن‌ها حدس زده می‌شود .

3-  فرضیه سازی

براساس نظریات و عقیده‌ی شخصی افراد ، حدس و گمان اولیه ساخته و فرضیه معرفی می‌گردد .

4-    آزمایش فرضیه‌ها

روش‌های تحقیق و بررسی برای یکایک فرضیه‌ها پیش بینی می‌شود . دانش‌آموزان از طریق چند روش ، فرضیه‌ها را مورد آزمایش قرار می‌دهند ، نتایج را ثبت می‌کنند و در طی اجرای راه حل‌های متفاوت ،‌ درستی یا نادرستی فرضیه ها را مشخص می‌کنند .

5-   نتیجه گیری ، تعمیم و کاربرد

پس از این که اطمینان حاصل شد که نتیجه‌ی اجرای روش‌ها قابل دفاع است ، آنها را در حکم فرضیه‌های قابل قبول ، تأیید و برای تعمیم کاربرد و استفاده‌ی دیگران معرفی می‌کنند .